Barış masası yeniden İstanbul'da kuruldu! Rusya ve Ukrayna ne talep ediyor?

Uluslararası ilişkiler uzmanı Dr. Canan Tercan: Ukrayna’nın dünkü saldırılarından sonra heyetlerin burada görüşmesi çok önemli. Hala barışa gidecek bir yol olduğunun umudunu veriyor.

Trump ve Vatikan aracı olmak istedi. Görüşmelerin İstanbul’da yapılmasının sebebi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın emekleri sayesinde bugüne kadar barış süreci devam etti.  Bu görüşmeler bu yüzden İstanbul’da yapıldı. Türkiye çok ciddi efor sarf etti ve her şeye rağmen masadan kalkılmadı. Esir takası ile de pozitif adımlar atıldı ve bizler yine pozitif adımlar bekliyoruz.

Prof. Dr. İrfan Kaya Ülger: Taraftarlar arasında diyaloğun kurulmuş olması önemli. Çünkü uzunca bir süre bir kopukluk olmuştu. Çatışmalar başladıktan kısa bir süre sonra taraflar arasında en yüksek temas Antalya Diplomasi Forumu’nda olmuştu.  

16 Mayıs'ta Dolmabahçe Çalışma Ofisinde 3 yıl aradan sonra Türkiye'nin arabuluculuğunda yeni görüşmeler başladı ve ilk turda belki de tek önemli kazanım tarafların karşılıklı olarak bin esirin takası konusunda mutabakat sağlamış olmasıydı. Ve tarafların taleplerine baktığımızda da uzlaşı sağlama ihtimali düşük gözüküyordu fakat dün itibariyle istihbarat operasyonu fotoğrafı tamamen değiştirdi.

Yani Rusya masaya oturmaya uzlaşıya zorlandı. Şimdi tarafların taleplerine bakıyoruz. Bu müzakerelerden ne bekliyorlar diye.  Türkiye bu talepleri ortak bir noktada bir uzlaşıyla sonuçlandırmak için çaba gösterecek.

Rusya'ya baktığımızda Rusya bir kere 180 bin kilometrekare Ukrayna toprağını işgal etti ve bunu meşrulaştırmak istiyor. Bu işgalin tanınmasını, kalıcı hale gelmesini sağlamaya çalışıyor. Ukrayna taarruzu, Rusya'nın kontrol altındaki bölgelerin bir kısmını geri aldı. Şu anda üzerinde anlaşılamayan maddeler var.

Askeri Stratejist ve Güvenlik Uzmanı Coşkun Başbuğ: Buradan bugün bir şey çıkmaz. Bir ateşkes, bir barış veya bir anlaşma çıkmaz. Bu her şey kötü gidiyor demek değil. Zaten sağlıklı olan süreç bana göre bu. Öncelikle taraflar karşılıklı birbirlerine niyetlerini aktaracaklar.

Ama burada işler tersten gitti. Ben bunu Trump’ın acemeliğine veriyorum. Devlet yönetmek ticaretten farklı bir olay. İlk başta Riyad’ı icat etmeseydi veya direk Putin’e hadi ben geliyorum sen de İstanbul’a demeseydi ve ilk o Riyad görüşmesi Ankara’da, İstanbul’da başlamış olsaydı şu an belki çok daha farklı bir aşamada olabilirdik. Olmadı. Trump’ın yaklaşımı süreci çıkmaza soktu.

Sonrasında kardeşim bu işin doğru adresi Türkiye’ymiş, Ankara’ymış İstanbul’muş dedi. Trump’ın yanlış iliklediği düğmeyi çözdük tekrar ilk düğmeyi doğru ilikleyerek süreç yürütmeye çalıştık. Şu an daha düğmenin ikincisindeyiz.

Askeri Stratejist Doç. Dr. Kemal Olçar: Biraz gecikebilir ama önemli olan iki heyet de İstanbul’a geldi. İki heyet de görüşmeler konusunda hemfikir gibi gözüküyor. Karşılıklı olarak bir masa etrafında toplanıp en azından eldeki kartları açık bir şekilde aktarmak.

Bu görüşmeler İstanbul'da yapılıyorsa bundaki en önemli etken Türkiye'nin bu konudaki sıkı takibi, sıkı iradesi ve Sayın Cumhurbaşkanımızın bu konudaki siyasi kararlılığı. 

Normal koşullarda böyle bir zayiata sebep olmuşsa eğer bir taraf görüşmeyi bırakın bir araya gelmeleri imkansız. Türkiye'nin rolünü biz ifade ederken uzun zamandır kastettiğimiz tam da buydu. Bunu hayata geçirmiş olduk.

Gazeteci Güngör Yavuzaslan: Rus heyetinin Ukrayna’nın yapmış olduğu saldırının ardından İstanbul’a gelmesi masaya oturacaklarını gösteriyor. Tabi diplomasinin travmasıyla başlayacak görüşmeler. Ukrayna, Rusya’nın stratejik 3 noktasına büyük saldırılar gerçekleştirdi. Krizle başlayan bir görüşme olacaktır.

Bir önceki görüşmeden bir esir takası anlaşması çıktı. Buradan hemen ateşkes beklemiyoruz zaten birkaç tura yayınlan müzakereler olacaktır. Masaya oturup konuşmaları ciddi bir ilerlemedir. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın masanın kurulması için attığı ciddi adımlar var. Tarafların neleri konuşacağı belli ve bunlar müzakere edecek. Türkiye kolaylaştırıcı bir diplomasi anlayışı güdüyor.

Türkiye güvenli bir liman ve savaşan, çatışan tarafları masaya oturtabiliyor. Bu çok önemlidir hele ki bunlardan biri de Rusya Federasyonu. Hakan Fidan’ın hem Rusya hem Ukrayna ziyaretlerinde biz bunu gördük. Hem Rusya hem Ukrayna tarafının Türkiye’ye güvendiğini gördük.

Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş 3. yılını geçti ve ben bunu Rusya ve Avrupa savaşı olarak görüyorum. Hem ABD hem Avrupa sıcak çatışma girmiyor ama Ukrayna tam olarak destekliyor. Her iki tarafa da baktığımız zaman 400 binin üzerinde kayıplar var. Çok ağır silahlar kullanıldı. Droneler ve SİHA’lar etkili şekilde kullanıldı. Bu yangını söndürmeye çalışan tek ülke Türkiye ve Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’dır. Barışa giden yol Türkiye’de açılır

Rusya da bu saldırıyı kabul etti. Aslında bundan önce geçtiğimiz haftada Rusya tarafı çok ciddi bir drone ve SİHA saldırısı gerçekleştirmişti Ukrayna'ya. Öncelikle savaşın doğasının değiştiğini görüyoruz. Dronelar ve SİHA’lar üzerinden savaşın şekillendiğini ve tarafların bildiğimiz konvansiyonel yani tank veya zırhlı araçlar yerine artık İHA ve SİHA’lar üzerinden savaşıyorlar. 

3 SENE SONRA YÜZ YÜZE GÖRÜŞMELER YİNE İSTANBUL

Dronelar özellikle daha düşük maliyetle daha büyük çapta aslında mali zararlar veren bir taktik ve bu tarz bir savaşa doğru evrildiğini gördük. Tabii yaşanan aslında bu süreçte taraflar bir araya gelebilir mi? Çünkü şöyle bir durum var; Rusya ve Ukrayna heyetlerinin görüşmesinin bugün üçüncüsü yapılıyor ve bu üçüncüsü de yine yüz yüze oluyor. Bundan önce, geçtiğimiz 16 Mayıs tarihinde olmuştu ve ondan önce de 3 sene önceydi. Ve 3 sene boyunca yani 16 Mayıs 2005 tarihine kadar 29 Mart 2022 itibariyle sonrasında 3 yıllık geçen sürede taraflar hiç yüz yüze gelmemişti ve ilk kez ilk kez İstanbul'da bir araya gelmişlerdi. Yine yüz yüze bir araya geliyorlar.

Taraflar 2-3 seneden fazladır savaşıyorlar ve şiddet her geçen gün artıyor. Tahribat gücü yüksek veyahut da şiddeti yükselten çatışmalar her iki taraf arasında da baktığımızda güven duygusunu kıran ama aynı zamanda da o şiddet duygusundan tarafların birbirine güvensizliğini ve nefretini de arttıran bir süreçti. Bu krizlerin üstüne heyetlerin bugün aslında bir araya geliyor olmasında şöyle bir durum var; burada yine Türkiye'nin, Cumhurbaşkanımız Erdoğan’ın ve Türk diplomasisinin başarısıdır. 

Bu saldırının üstüne Rus heyeti gelmeyebilirdi. Eğer bugün bir araya gelebilirlerse ki tahminimiz de o yönde bir araya geldiklerinde yine Türkiye'nin güven verici rolünü görmüş olacağız burada ve bundan kaynaklı olarak da önemli nokta güven. Taraflar bir araya geldikçe diyalog kurmaya başladıkça birbirlerinin aslında taleplerini dinledikçe belli bir noktada uzlaşabilirler. 16 Mayıs'ta da biz esir takasının kabul edildiğini görmüştük ve uygulamaya kondu. Bugün itibariyle de bu adımların devamının geleceğini düşünüyorum.