Bilim insanları özel bir sistem geliştirdi: Güneş ilk kez bu kadar net görüntülendi!

HABER MERKEZİ Fotoğraf: Schmidt et al. 2025 (Nature Astronomy)

Oluşturulma Tarihi: Haziran 02, 2025 11:18

Dünya’dan teleskopla Güneş’i gözlemlemek, atmosferin yol açtığı bozulmalar nedeniyle oldukça zor. Ancak artık bu zorluk tarih oluyor.

Ulusal Güneş Gözlemevi (NSO) ile New Jersey Teknoloji Enstitüsü'nden (NJIT) bilim insanları, atmosferin neden olduğu bozulmaları saniyede yüzlerce kez düzelten özel bir sistem geliştirdi: Coronal Adaptive Optics (Uyarlamalı Optik Sistemi).

Bu yeni teknoloji sayesinde, Güneş'in en dış katmanı olan ve milyonlarca kilometre uzaya yayılan korona, 63 kilometre çözünürlükle gözlemlendi. Bu, 1,6 metrelik Goode Güneş Teleskobu’nun ulaşabileceği teorik sınır.

KORONA: GÜNEŞ'İN GİZEM DOLU ATMOSFERİ

Güneş’in yüzey sıcaklığı yaklaşık 6 bin Kelvin. Ancak koronadaki sıcaklık milyonlarca Kelvine ulaşabiliyor. İşte bu gizem, bilim dünyasında “koronal ısınma problemi” olarak biliniyor ve yıllardır çözülemiyor. Yeni sistem sayesinde, koronadaki ince yapıların gözlemlenebilmesi, bu sorunun çözülmesi adına büyük umut vadediyor.

Korona; devasa plazma halkaları, püsküren kütleler (CME), manyetik alan çizgileri ve “koronal yağmur” adı verilen olaylarla dolu. Koronal yağmur, soğuyan plazmanın Güneş yüzeyine geri düşmesiyle oluşuyor. NSO'dan gökbilimci Thomas Schad, “Koronadaki bu yağmur damlaları bazen 20 kilometreden bile dar olabiliyor” dedi.

GÜNEŞ'İ 10 KAT DAHA NET GÖRÜYORUZ

NSO Uyarlamalı Optik Bilimcisi Dirk Schmidt, “Bu teknolojiyle çözünürlüğü 10 kat artırıyoruz. Güneş’i böyle görmek, bizim için bile heyecan verici” dedi. Schmidt’in öncülüğünde geliştirilen sistem, Nature Astronomy dergisinde yayımlandı.

Araştırmaya katkı sağlayan NJIT’den Vasyl Yurchyshyn, “Daha önce hiç gözlemlenmemiş detayları görüyoruz. Bazılarının ne olduğunu henüz anlayamadık,” diyerek keşfin büyüklüğüne dikkat çekti.

Projenin bir sonraki adımı, bu teknolojiyi Hawaii’deki 4 metrelik Daniel K. Inouye Güneş Teleskobu’na entegre etmek. Bu teleskop, şu an dünyanın en büyük güneş teleskobu olma özelliğini taşıyor.

NJIT-CSTR’den Philip Goode, “Bu teknoloji çığır açacak. Yakında dünyanın dört bir yanındaki gözlemevlerinde kullanılmaya başlanacak” dedi.

YENİ BİR ÇAĞIN BAŞLANGICI

Uyarlamalı optik teknolojisi, gökbilimciler için adeta bir devrim niteliğinde. Artık yalnızca yıldızları ve galaksileri değil, Güneş’in en gizemli katmanlarını da net bir şekilde görebileceğiz.

Bilim insanları umutlu: Bu netlik sayesinde, Güneş'in neden bu kadar sıcak olduğu, nasıl devasa patlamalar yaşandığı ve plazmanın manyetik alanlarla nasıl etkileşime girdiği gibi pek çok soruya yanıt bulunabilecek.