Güncelleme Tarihi: Mayıs 20, 2025 08:56
Derleyen: İSMAİL SARI / isari@hurriyet.com.tr | Fotoğraflar: iStock, Alamy
Oluşturulma Tarihi: Mayıs 20, 2025 08:56
Hemen herkesin yaşamında en az bir kez fark ettiği ama nedenini tam olarak bilmediği bir durumdur: Yüzdükten sonra ya da uzun bir banyodan sonra ellerimizin ve ayaklarımızın buruş buruş olması. Peki, cildimiz neden suyla temas ettikten sonra bu kadar belirgin şekilde kırışır?
1/12
YAYGIN YANLIŞ: SU EMİLDİ, ŞİŞTİ VE KIRIŞTI
Uzun yıllar boyunca, bu kırışıklıkların temel sebebi olarak cildin suyu emerek şişmesi ve ardından büzüşmesi gösterildi. Ancak New York’taki Binghamton Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Bölümü’nden Doçent Dr. Guy German ve ekibi, yaptıkları araştırmayla bu tezi çürüttü.
2/12
Deneylerinde üç gönüllünün parmaklarını 30 dakika boyunca suda bekleten ekip, ciltte oluşan kırışıklık desenlerinin 24 saat sonra tekrarlandığını gözlemledi. Bu da gösteriyor ki, kırışıklıklar tesadüfen ya da suyun rastgele emilmesiyle ortaya çıkmıyor.
3/12
Dr. German’ın The Conversation’a verdiği demeçte belirttiği üzere, bu süreç aslında tamamen otonom sinir sistemimiz tarafından yönetiliyor. Yani nefes alma, kalp atışı, göz kırpma gibi bilinçsizce gerçekleşen diğer tüm yaşamsal işlevlerde olduğu gibi, bu kırışıklıklar da bedenin ‘otomatik pilot’ sistemi sayesinde oluşuyor.
4/12
SİNİR SİSTEMİ VE KAN DAMARLARININ ROLÜ
Bilimsel olarak açıklamak gerekirse, suya maruz kalan eller ve ayaklardaki ter kanalları açılıyor ve dışarıdan suyun deri altına geçişine izin veriyor. Bu su, cildin içindeki tuz oranını düşürüyor. Tuz seviyesindeki bu düşüş, sinir lifleri aracılığıyla beyne bir sinyal gönderiyor. Beyin de bu duruma, bölgedeki kan damarlarını daraltarak yanıt veriyor.
5/12
Damarların daralması sonucu cildin hacmi azalıyor ve yüzeyde girintili çıkıntılı kırışık desenler ortaya çıkıyor. Bu süreç, kuruyarak büzüşen bir üzümün kuru üzüme dönüşmesine benzetiliyor: Yüzey alanı değişmese bile iç hacim küçülüyor. Aynı zamanda, damarların daralması nedeniyle ciltte renk değişimleri de meydana gelebiliyor. Daha açık tenli bireylerde bu renk değişimi daha belirgin gözlemleniyor.
6/12
SİNİR HASARI OLANLARDA KIRIŞIKLIK OLMUYOR
Bu teorinin doğruluğunu kanıtlayan en güçlü verilerden biri ise 1930’lu yıllara dayanıyor. O yıllarda yapılan gözlemler, sinir hasarı olan bireylerde suya daldırma sonrası bu kırışıklıkların oluşmadığını ortaya koymuştu. Bu da cildin yalnızca pasif bir su emici gibi davranmadığını, aksine aktif bir sinirsel tepki gösterdiğini kanıtlar nitelikte.
7/12
Dr. German’ın da belirttiği gibi, kırışık parmaklar sadece suya maruz kalmanın değil, sinirsel bir refleksin sonucu. Eğer sinirler işlevini yitirmişse, ciltte bu karakteristik buruşma gerçekleşmez.
8/12
KIRIŞIKLIKLAR NEDEN HEP AYNI ŞEKİLDE OLUŞUYOR?
Araştırmalar, her insanın parmaklarındaki kırışıklık desenlerinin belirli bir düzene sahip olduğunu ve bu desenlerin farklı zamanlarda tekrarlandığını ortaya koydu. Bunun nedeni, cilt altındaki kan damarlarının pozisyonlarının zaman içinde çok az değişmesi. Bu da demek oluyor ki, cildin kırışma deseni neredeyse bir parmak izi gibi kişiye özel ve sabit.
9/12
FONKSİYONEL BİR AVANTAJ SAĞLIYOR
Kırışık parmakların sadece bir yan etki değil, aynı zamanda fonksiyonel bir avantaj sağladığı da ortaya çıktı. Bilim insanları, buruşuk cildin su altında tutuş yeteneğini artırdığını, yani nesnelere ya da zeminlere daha iyi yapışabildiğini gösterdi.
Bu durum, örneğin kaygan bir zeminde yürüme sırasında düşme riskini azaltabilir. Yani evrimsel süreçte bu kırışıklıkların suya adapte olmuş çevrelerde yaşayan atalarımıza avantaj sağlamış olabileceği düşünülüyor.
10/12
ADLİ TIP AÇISINDAN DA YAKLAŞILIYOR
Bazı araştırmalar ise bu kırışıklık fenomenine adli tıp açısından yaklaşmakta. Özellikle cesetlerin ölüm sonrası sudaki bekleme süresi ve deri yapısındaki değişiklikler, adli analizlerde önemli ipuçları verebiliyor. Aynı zamanda, uzun süre suyla temas eden kişilerde görülen daldırma ayak sendromu
gibi cilt rahatsızlıkları da bu tür araştırmaların kapsama alanına giriyor.
11/12
Daldırma ayak sendromu (Trench Foot), ayakların uzun süre boyunca nemli, soğuk ve havasız ortamlarda kalması sonucu ortaya çıkan ciddi bir dolaşım bozukluğu ve doku hasarı olarak biliniyor.
12/12
Eğer bir dahaki sefere uzun bir banyodan ya da havuzdan çıktıktan sonra parmaklarınızın buruştuğunu fark ederseniz, bu durumu sadece estetik bir değişiklik olarak değil, bedeninizin çevresel koşullara verdiği akıllıca bir yanıt olarak görün. Çünkü bu kırışıklıklar, basit bir su emilimi değil, vücudun sinir sistemi aracılığıyla uyguladığı bir adaptasyon stratejisi.
Daily Mail'in 'Scientists reveal the real reason why your fingers wrinkle when you soak in the bath' ile The Conversatio'nun 'Why do fingers get wrinkly after a long bath or swim? A biomedical engineer explains' başlıklı haberinden derlenmiştir.