İran'ın son umudu bu tesis: Yüzlerce kilogram zenginleştirilmiş uranyum nereye gitti?

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Başkanı Rafael Grossi, günlerden beri aynı soruyu soruyor: "İran'ın ürettiği yüzlerce kilo zenginleştirimiş uranyum nerede?"

Ancak bu soruya cevap vermek bir hayli zor. Zira ABD, İran'ın nükleer programının topyekün yok edildiğini üstüne basa basa söylese de Rusya, İsrail ve ABD basını İran'ın hala programına devam ettiğini belirtiyor.

Rossi, bu soruyu İran'a sorduğunda ise kısa, net ve kolay anlaşılır bir cevap aldı: "Sizi ilgilendirmez"

Ancak Rossi'nin, bu uranyumun nereye gittiğine dair bazı tahminleri var. Zira Grossi'nin gözü, İran nükleer programının yeni umudu olan, ABD tarafından unutulmuş bir tesiste.

İRAN NÜKLEER PROGRAMININ SON UMUDU

Donald Trump, operasyonun İran’ın nükleer programını "tamamıyla yok ettiğini" iddia etti. Ancak saldırı öncesinde Fardo’da onlarca kamyonun sıraya girdiği görüldü.

İran, büyük miktarda zenginleştirilmiş uranyumu başka bir yere taşımış olabilir. Nereye taşıdığı konusunda ise İngiliz basını The Telegraph'ın iyi bir tahmini var.

İran'ın Kazma Dağı'nın derinliklerinde bir tesis, İran'ın nükleer programını devam ettirmesi için mükemmel bir seçenek olabilir.

Bu tesis, Fardo’un 145 kilometre güneyinde, Natanz’a oldukça yakın bir bölgede bulunuyor. Kazma dağı tesisi, yıllar boyunca sessizce genişletildi ve güçlendirildi.

İsrailli uzman Sima Shine, İran’ın yüzlerce gelişmiş santrifüjü gizli yerlerde sakladığını söyledi. Bu cihazlar, nükleer bomba üretimine uygun uranyum elde etmek için kullanılıyor.

Uzmanlar, bu santrifüjlerin kalan zenginleştirilmiş uranyumla burada saklandığını öne sürüyor.

Grossi, “Burası belli ki önemli faaliyetlere sahne oluyor” dedi. Ajans, burada beyan edilmemiş nükleer materyal tutulabileceğini düşünüyor.

ABD'NİN BU TESİS İÇİN BOMBASI YOK

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da tehlikenin arttığını söyledi. İran’ın gizlice uranyum zenginleştirme riskinin iki katına çıktığını belirtti.

Trump’ın arabuluculuğuyla İsrail ve İran arasında kırılgan bir ateşkes sağlanmış olsa da İran’ın bu ortamı nükleer bomba geliştirmek için kullanabileceği kaygısı büyüyor.

Uzmanlar, Kazma Dağı’nda zenginleştirilmiş uranyum üretiminin hızlanmış olabileceğine dikkat çekiyor.

Uydu görüntülerine göre tesis, Fardo üssünden daha da derine iniyor ABD, Fardo üssüne ulaşabilmek için Dünya tarihinde ilk kez kullanılan yarım tonluk GBU-57 bombalarını kullanmıştı.

Fakat Kazma Dağı’nın derinliklerindeki tesise, bu bombalar bile işlemeyebilir. Reuel Marc Gerecht, “Bu tesis ABD Hava Kuvvetleri’nin bile yok etmekte zorlanacağı bir yer” dedi.

NÜKLEER BOMBA GEREK, BAŞKA YOLU YOK

İran, 2018’de ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesinden sonra Fardo’daki zenginleştirme faaliyetlerine hız verdi.

2021’de Natanz’daki patlama sonrası ise uranyumun saflığını yüzde 60’a çıkardı. Son aylarda ise yaklaşık 409 kilo yüksek oranda zenginleştirilmiş uranyum stokladı.

İran, programını olası saldırılara karşı farklı tesislere yayma stratejisi izliyor. Ajansın erişemediği pek çok tesiste yaklaşık 6 bin gelişmiş santrifüj olduğu tahmin ediliyor.

Son günlerde İran ve İsrail karşılıklı füze saldırıları düzenledi. ABD de İran’ın nükleer tesislerini bombalayarak doğrudan müdahil oldu.

İran buna Katar’daki Al Udeid hava üssüne balistik füzelerle yanıt verdi. Ardından geçici bir ateşkes sağlandı.

Ancak İsrail salı sabahı İran’da yeni hedeflere saldırdı. Trump, Netanyahu’yu arayarak ateşkes kurallarına uyması gerektiğini söyledi.

İran’daki savaş yanlıları ise hızla nükleer bomba üretme çağrısı yapıyor. Meclis üyelerinden Ahmet Naderi, “Bir nükleer bomba denemesi yapmalıyız, başka yol yok” dedi.