Modern zaman külkedileri

Meltem Fıratlı / meltem.firatli@hurriyet.com.tr

Oluşturulma Tarihi: Mayıs 25, 2025 07:00

Gece dışarı çıktıklarında geç olmadan dönmek, hatta mümkünse hiç dışarı çıkmamak istiyorlar. Erken yatıyor, erken kalkıyor; cilt bakımı rutinlerinden, sabah sporundan ve kendilerine ayırdıkları kaliteli zamandan ödün vermiyorlar. Yoksa ‘gençlik eşittir partilemek’ anlayışı tarihe mi karışıyor?

Şubat ayında sabah 7.00’de başlayan kahve partilerini anlatmış, biz daha gözümüzü tam açamamışken çoğunluğu gençlerden oluşan katılımcıların o saatte nasıl bu kadar enerjik olabildiklerine şaşırdığımızı söylemiştik. Çevremizdeki gençlere baktığımız zaman çoğunun yaşam tarzlarındaki değişimi fark etmemek imkânsız. Ne yapıyorlar? Belki onların arabaları masaldaki gibi gece yarısı balkabağına dönüşmüyor ama yine de birçoğu erken yatıyor, erken kalkıp spor yapıyor, sağlıklı beslenip alkol ve sigaradan uzak duruyorlar. ‘Gençlik eşittir partilemek’ anlayışıyla hareket eden kendilerinden önceki kuşakların 60’lı yaşlarda ulaştıkları farkındalıkla erken yaşta tanışıyorlar. Sağlıklı bir ömür sürmeyi partilemeye tercih ediyorlar.

Geçen günlerde The Guardian’da yayımlanan bir haberde de yapılan bir ankete göre İngiltere’de genç kadınların yüzde 65’inin gece dışarı çıkmamayı tercih ettiği belirtiliyordu. Yüzde 51’i dışarı çıksa bile ‘Külkedisi’ masalındaki gibi gece yarısından önce evinde ve yatağında olmayı tercih ediyor. Arkadaşlarıyla birlikte dans ederek geçirdiği geceyi mükemmel olarak tanımlayanların oranıysa sadece yüzde 5. Tabii burada tek neden sağlıkla ya da alkolün zararlarıyla ilgili değil. Dışarıda geçirilen gecelerin maliyetinin giderek artmasının da etkisi büyük. 

Sadece kadınlar değil, erkekler de
artık erken yatıyor. The Wall Street Journal’daki makaleye göre 20’li yaşlardaki gençler arasında yatağa gitmek için son yıllarda en popüler saat 21.00. Öncelik sırasında uyumak, eğlenceden önce geliyor.

Sosyal medya içerik üreticisi Güneş Cemiloğlu’nun (26) anlattıkları bu araştırmaları destekler nitelikte. Güneş neden erken yattığını “Kaliteli uykunun sağlığım üzerindeki olumlu etkisinin farkındayım. Ayrıca sabah rutinim bana iyi ve düzenli hissettiren alışkanlıklarımdan oluşuyor. Bu rutinin dışına çıkmak istemediğim için erken yatmayı tercih ediyorum” diyerek açıklıyor.

25 yaşındaki Aleyna Akın da erken yatmayı tercih edenlerden. Bunu da ‘kendine gösterdiği bir özen’ olarak nitelendiriyor. Akın
akşamları dışarı çıkmak yerine cilt bakımı yapmayı, kitap okumayı ve dizi izlemeyi tercih ediyor. Bir medya danışmanlık ajansının ortaklarından olan Emir Cemiloğlu (34) “Güne erken başlayıp gün boyunca aktif olunca uykum nispeten daha erken saatlerde geldiği için yatağa
o saatlerde giriyorum” diyor.

Uzmanlar da kişinin zihnine ve bedenine bakmaya ne kadar erken başlarsa faydalarını o kadar çok göreceğini söylüyor. Altaussee’deki ünlü sağlık merkezi Mayrlife Tıbbi Bölüm Başkanı Dr. Iris Maislinger “İdeal olarak, önleyici sağlık yaklaşımı 30’lu veya 40’lı yaşlarda başlamalıdır çünkü metabolik veya inflamatuar değişiklikler bu dönemlerde, genellikle semptomsuz olarak ortaya çıkabilir” diyor.

Financial Times’taki ‘36 yaş yeni 60 yaş oldu’ başlıklı haberde de Finlandiya’da yapılan bir araştırmadan bahsediliyor ve aşırı içki içme, sigara içme ve egzersiz yapmamanın sağlık üzerindeki kötü etkilerinin 36 yaşındaki insanlarda bile görüldüğüne dikkat çekiliyor. Aynı haberde
Z Kuşağı’nın sağlık odaklı bir yaşam sürdüğü de anlatılarak “Gençler sağlık ve egzersiz konusunda çok ilerideler... Karşınıza geçip size B6 vitamininin tehlikelerini ve magnezyumun harika etkilerini açıklayabilirler” deniyor.

AİLECE ERKEN YATIP ERKEN KALKIYORLAR

‘Alıştığım düzenin dışına çıkınca kendimi huzurlu hissetmiyorum’

Güneş Cemiloğlu (26), sosyal medya
içerik üreticisi

◊ En geç 9.30’da uyanıyorum. Saat 12.00’de spor yapıyorum. İki öğün, dengeli ve sağlıklı beslenmeye dikkat ediyorum.

◊ Alıştığım düzenin dışına çıkmak hem vücudumda hem de zihnimde bana huzurlu hissettirmiyor. Günlük işlerimi ve aktivitelerimi yaparken huzursuz ve yorgun olmaktan kaçınıp uykumu almaya çalışıyorum.

◊ Benim için eğlenmek sadece dışarı çıkmak, gezmek vs. değil. Kendimle baş başa kaldığımda, sakin bir sabaha uyandığımda, bir yere yetişmek zorunda olmadığımda günüm eğlenceli geçiyor.

◊ Sosyalleşmek için yüz yüze görüşmeye ve dışarı çıkmaya gerek duymuyorum. Akşamları arkadaşlarımla bilgisayar oyunu oynayıp, aktiviteler yapıp sohbet ediyoruz. Bu sosyal eğlence ihtiyacımı karşılıyor. Evde daha güvenli ve rahat hissediyorum.

‘Köpeğim ve çok sevgili eşimle vakit geçirmeyi seviyorum’

Emir Cemiloğlu (34), medya danışmanlık ajansı ortaklarından

◊ Sabah 8.30 gibi kalkıp güne spor yaparak başlıyorum. Kahvaltımı spor sonrası yapıp işlerimle ilgileniyorum. İkinci ve son öğünümü de akşam saat 18-19’u geçemeyecek şekilde tüketiyorum.

◊ Ertesi güne daha erken başlamama engel olmaması adına da bu şekilde davrandığımı söyleyebilirim. Güne erken başlamak, işlerimi daha erken bitirmek veya daha fazla işi halletmek, bana daha fazla zaman kalması demek.

◊ Eğlenmek için evimde, artık hafif yaşlı olan köpeğim ve çok sevgili eşimle vakit geçirmeyi, arkadaşlarımla veya tek başıma bilgisayar oyunları oynamayı, film veya dizi izlemeyi tercih ediyorum. Gece dışarı çıkmak ve beraberinde gelen aktif eğlenceler, bedenimden daha çok kafamı da yorduğu için artık tercih etmiyorum.

‘Gece dışarı çıkmak artık beni çekmiyor ’

Aleyna Akın (25), moda tasarımı mezunu, sosyal medya içerik üreticisi

◊ Çocukluğumdan beri sporun içinde oldum, farklı branşlarla uğraştım ama son
üç yıldır fitness hayatımın vazgeçilmezi. Güne erken başlamayı seviyorum. Sabahları spor salonuna gidiyorum çünkü bu hem fiziksel hem zihinsel olarak günümü daha zinde ve odaklı geçirmemi sağlıyor.

◊ Akşam saatlerindeyse daha çok kendime vakit ayırıyorum. Cilt bakımı, kitap okumak ya da sevdiğim bir diziyi izlemek gibi... Günlük düzenimi dengede tutmak benim için çok önemli.

◊ Kendimi iyi hissetmenin anahtarının uykudan geçtiğine inanıyorum. Enerjik uyanmak, verimli çalışmak ve sporumu tam performansla yapabilmek için erken yatmak artık bir alışkanlık haline geldi. Ayrıca sağlıklı bir cilt, güçlü bir bağışıklık ve dengeli bir ruh hali de kaliteli uykuyla doğrudan bağlantılı. Yani bu sadece bir rutin değil, kendime gösterdiğim bir özen.

◊ Uyku düzenim bozulduğunda günüm daha dağınık geçiyor, yorgunluk hissediyorum ve motivasyonum düşüyor. Bu yüzden bana iyi gelmeyen alışkanlıklardan uzak durmayı seçiyorum çünkü bu benim kendime olan saygımla da ilgili.

◊ Gece dışarı çıkmak artık beni çok çeken bir şey değil çünkü pandemiyle birlikte hepimiz biraz ‘evcilleştik’. Ayrıca bence o süreçle beraber birçok gençte sosyal anksiyete de gelişti. Ben de bu süreci yaşadım ve kendi içime dönmenin, kendimi anlamanın aslında ne kadar kıymetli olduğunu fark ettim. Ekonomik açıdan da dışarıda vakit geçirmek artık çok daha maliyetli.

‘Eve gidip direkt uyuyorum’

Ceyda Ş. (23), özel bir şirkette çalışıyor

◊ Sabah 6.30 gibi kalkıp 8.30’da ofiste oluyorum. 17.00’ye kadar ofiste geçiyor günüm. Ofisin kalabalığı ve çalışma yorgunluğu sebebiyle bir an önce eve dönmek istiyorum.  Yaklaşık bir saat evde yalnız başıma, odamda kimseyle konuşmadan durup enerjimi tekrar toplamam gerekiyor. Bazı günler iş çıkışında arkadaşlarımla 1-2 saat oturduğumda eve gidip direkt uyuyorum.

◊ Sabah iş sebebiyle erken kalktığım için uykumu almam gerekiyor. Geç yatıp uykumu alamazsam sonraki işgünü geçmek bilmiyor. Enerjim daha düşük oluyor. Kendime özel bir zaman ayıramamış oluyorum.

◊ Arkadaşlarımla dışarıda buluşmayı seviyorum aslında. Bende yorgunluk yarattığı için çıkamıyorum. Evde oturup, bir şeyler içip film/dizi izlemek bana daha çok keyif veriyor. İş stresimden kurtulmanın ve kafamı rahatlatmanın en kolay yolu evde ya da sporda tek başıma kendime zaman ayırmak oluyor.

İyi uyku fark yaratıyor

İngiltere’deki Cambridge Üniversitesi ile Şanghay’daki Fudan Üniversitesi’nin 3.000’den fazla ergen üzerinde yaptığı araştırma en erken yatan, en uzun uyuyan ve en düşük uyku kalp atış hızına sahip olanların okuma, kelime bilgisi, problem çözme ve zihinsel testlerde diğerlerinden daha iyi performans gösterdiğini ortaya koydu.