Vagus siniri 'mucizesi' her derde deva mı? Vagus siniri nasıl uyarılır?

1/22

"Vagus sinirini uyarmak" son dönemin en popüler sağlık tavsiyelerinden biri haline geldi.

Aslına bakılırsa psikoterapistler, yoga öğretmenleri, yaşam koçları ve daha nicesi, vagus sinirini uyarmanın sinir sistemini "sıfırlamak" ve kaygı sorunlarını gidermekte etkili olduğunu bir süredir zaten dile getiriyordu.

2/22

Ancak güncel araştırmalar, vagus sinirini uyarmanın sağlığımıza çok daha büyük bir faydası olabileceğine işaret ediyor: İnflamasyonu kontrol altında tutmaya yardımcı olan vagus sinirinin, daha uzun ve daha sağlıklı bir hayat yaşamanın anahtarı olabileceği öne sürülüyor.

3/22

Feinstein Tıbbi Araştırmalar Enstitüsü'nün başkanı olan beyin cerrahı ve inflamasyon araştırmacısı Dr. Kevin Tracey, vagus sinirinin iyileştirici etkisine odaklandığı yeni kitabında, "Modern dünyada inflamasyon, insanın sağlıklı ve uzun ömürlü olması karşısındaki en büyük tehdit olarak enfeksiyonun yerini aldı" dedi.

4/22

Business Insider'a konuşan Tracey, kanser, kalp hastalığı ve diyabet gibi bulaşıcı olmayan hastalıkların "inflamasyon hastalığı" olduğunu belirtti.

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, 2021 yılında dünya genelindeki ölümlerin dörtte üçü bu tür hastalıklardan kaynaklandı. Üstelik bu veriye, araştırmalara göre kronik inflamasyondan kaynaklanan otoimmün hastalıklarını dahil değil.

5/22

Vagus siniri, 200 binden fazla sinir lifinden oluşuyor. Boyunun alt kısmındaki beyin kökünden başlayıp bağırsaklara kadar inen vagus siniri, vücutta neredeyse tüm organlara temas ediyor.

6/22

Vagus sinirinin görevi parasempatik sinir sistemini harekete geçirmek. Parasempatik sinir sistemi, vücudun "savaş ya da kaç" modunun zıttı olan "dinlen ve sindirime geç" durumundan sorumlu. Yanı sıra sindirim, tansiyonun ve kalp atış hızının düşmesi, solunum, ruh hali ve bağışıklık fonksiyonu gibi süreçler de parasempatik sinir sisteminin kontrolünde yaşanıyor.

7/22

Nörobilimciler, halen her bir sinir lifinin rolünü anlamaya çalışıyor. Vagus sinirinin, vagal tonus adı verilen aktivitesinin kalp atış hızını düşürmek gibi fonksiyonları olduğu biliniyor ancak 200 bin liften hangisinin bu mekanizmada rol oynadığı bilinmiyor.

8/22

ABD Gıda ve İlaç Dairesi, boyna yerleştirilen ve vagus sinirini uyaran kalp pili benzeri bir cihaza onay verdi. Bu cihaz 1997 yılında epilepsi, 2005 yılında da depresyon tedavisi için kullanıldı. Cihazın romatoid artrit gibi inflamasyon hastalıklarının tedavisinde kullanılıp kullanılamayacağı da araştırılıyor.

9/22

Tracey ve Feinstein Enstitüsü'ndeki çalışma arkadaşları, 1998 yılında aradaki bu bağı keşfeden ilk bilim insanları oldu. Araştırmacılar farelerin vagus sinirlerini elle idare edilen bir cihazla uyardıklarında, kanlarında bulunan biyo işaretçiler yoluyla ölçülen inflamasyon seviyelerinde yüzde 75'e varan azalma tespit etti.

10/22

İnternette vagus sinirinin soğuk duşlar, solunum egzersizleri, vücudun belli bölgelerine hafifçe vurma ve boyun çevresine basınç uygulama gibi yöntemlerle uyarılabileceğine dair pek çok içerik var.

Ancak Tracey bu yöntemlerin işe yaradığının henüz bilimsel olarak kanıtlanmadığını belirterek, "Vagus sinirini uyarmak muhtemelen iyi bir şey. Ama tüm süreci nasıl işlediğini anladığımızı kesinlikle söyleyebilir miyiz? Hayır, henüz değil" ifadelerini kullandı.

11/22

Yine de kendisinin ve ekibinin topladığı verilere inandığını ve kronik hastalıkları önlemek için bu tavsiyelerin birçoğunu yerine getirdiğini ifade eden Tracey, "Denemekle bir şey kaybetmeyiz" diye konuştu.

Tracey, vagus sinirini uyarıp inflamasyonu azaltma umuduyla düzenli olarak yaptığı üç şeyi de sıraladı:

12/22

1) SOĞUK SUYLA DUŞ ALMAK

Tracey, günlük duşlarının son iki üç dakikasında sıcağı kapattığını söyledi. Soğuğa maruziyet vücudun savaş ya da kaç tepkisini tetikliyor. Araştırmalar, bu tetiklenmenin inflamasyonu baskılayabileceğine işaret ediyor.

13/22

Araştırmalar, soğuğa maruz kalınca yaşanan ilk şokun sonucunda kalp atış hızının arttığını ancak kısa süre sonra parasempatik sinir sisteminin harekete geçtiğini, solunumun ve kalp atış hızının düştüğünü gösteriyor.

14/22

Tracey, kitabında "Bu durum, vagus sinirinin soğuğa maruziyetle harekete geçtiğine işaret ediyor. Ancak bu tepkinin inflamasyonu azaltmaktaki rolü halen açıklanmış değil" ifadelerini kullanıyor.

15/22

2) GÜNDE 30 DAKİKA EGZERSİZ YAPMAK

Tracey haftada 5 kez 30 ila 45 dakika boyunca spor yaptığını, kardiyo, ağırlık ve direnç antrenmanları, esneme ve yoga egzersizlerini bir araya getirmeye çalıştığını belirtti.

16/22

Tracey, "Egzersizin sağlığa faydalı olduğunu hepimiz biliyoruz. Ancak bilim insanlarının egzersizin sağlığa olan faydalarının ardındaki mekanizmaları tam anlamıyla anlamadığını öğrenmek sizi şaşırtabilir" ifadelerini kullandı.

17/22

Koşu örneğine bakalım... Koşmanın uzun vadede dinlenme halindeki kalp atış hızını düşürdüğünü ve iki kalp atışı arasında geçen süreyi artırdığını biliyoruz. (Bu iki değer, kalbin verimli bir biçimde çalıştığı anlamına geliyor.)

18/22

Bu değişimlerin egzersizin vagal tonusu artırması sonucu ortaya çıkıyor olabileceği düşünülüyor. Zira vagal tonus kalp atışlarının yavaşlamasından sorumlu. Ancak bu görüşü teyit etmek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.

19/22

Öte yandan açıklaması ne olursa olsun, düzenli egzersiz, insanın sağlığına yapabileceği en basit yatırımlardan biri. Tracey, "Güç antrenmanları kas kütlesini koruyor, metabolik fonksiyonu artırıyor ve yaralanmaları önlüyor. Yürüme, bisiklet, yüzme gibi aerobik egzersizler de kardiyovasküler sağlığı ve enduransı artırıyor" diye konuştu.

20/22

3) MEDİTASYON YAPMAK

Çoğu güne 10 dakika meditasyon yaparak başladığını belirten Tracey, "Geçmişte yapılan araştırmalar, meditasyonun inflamasyonu azaltabileceğine işaret ediyor ancak daha fazlasına ihtiyaç var" diye konuştu.

21/22

2022 tarihli bir meta analizde, toplamda 4.638 kişinin katıldığı 28 araştırma değerlendirildi ve meditasyon yapan kişilerin kanlarındaki inflamasyon biyo işaretçisi seviyesinin, kontrol gruplarına kıyasla daha az olduğu görüldü.

22/22

Tracey, "Meditasyonun vagus siniri aktivitesini artırarak inflamasyonu azaltıyor olması mümkün ancak elimizde doğrudan kanıt yok" dedi. Bununla birlikte Tracey, meditasyon yaparak anda kalmayı ve kontrol edemediği şeylere daha az tepki vermeyi başardığını söyledi.